Poetry Slam is een wereldwijde competitie. Als je wint in Rotterdam, ga je door naar het Nederlands kampioenschap. Als je dat wint, volgen de Europese Kampioenschappen en mogelijk ook het Wereldkampioenschap Poetry Slam.
Elk land heeft zijn eigen competitie. In Nederland is dat het NK Poetry Slam, dat georganiseerd wordt door het Literatuurhuis. Het NK vindt plaats tijdens het Internationaal Literatuur Festival Utrecht.
Nederland kent verschillende voorrondes. De meesten worden eens per jaar georganiseerd en bestaan uit één ronde. Een aantal kent, net als Poetry Slam Rotterdam, meerdere rondes en een finale.
Iedereen die een voorronde wint, plaatst zich voor de halve finales van het NK. Aan voorrondes worden door de organisatie van het NK twee eisen gesteld: Ze kennen een open inschrijving en het publiek heeft invloed op de uitslag. Verder ben je vrij om de voorronde op je eigen manier in te richten.
Uniek voor het NK, is dat er ook voorrondes in Vlaanderen plaatsvinden. Slammers in het Nederlandstalige deel van België kunnen dus aan twee nationale kampioenschappen deelnemen. Het omgekeerde geldt overigens niet voor het Belgisch Kampioenschap. Om daaraan deel te nemen, heb je een Belgisch woonadres nodig.
Er zijn verschillende slams die meerdere rondes organiseren en hun eigen stedelijke finale hebben. Waaronder de Eierballenslam in Groningen en de Schiedamse Slam. De grootste (6 voorrondes of meer) zijn U-Slam (Utrecht), Festina Lente (Amsterdam) en Poetry Slam Rotterdam. Zij mochten de afgelopen jaren twee kandidaten naar het NK sturen.
De halve finales van het NK worden gehouden in twee café’s in de Utrechtse binnenstad. Meestal is dat sowieso Café de Bastaard. De tweede locatie wisselt nogal eens. De deelnemers worden door middel van loting over de café’s verdeeld. Finalisten vanuit dezelfde slam, staan nooit samen in hetzelfde café. Er wordt gestemd met rozen: Het publiek houdt een roos omhoog voor elke deelnemer die ze goed of leuk vinden. Je mag op meerdere mensen stemmen. Er is stemadvies van iemand uit het literaire veld, maar het publiek bepaalt de winnaar.
Er zijn drie rondes. In de eerste twee rondes krijgen alle slammers 3 minuten (met 30 seconden uitloop) en de derde ronde is een battle-ronde van 7 minuten. Na 3 minuten gaat een blauw zwaailicht aan. De vier slammers met de meeste rozen uit elke kroeg, gaan door naar de Finales.
De finale vindt plaats in Tivoli Vredenburg. De opbouw is daar hetzelfde, maar het stemmen gaat anders. Er is een jury van 3 personen, die alle slammers punten geeft. Zij onderbouwen dit met feedback. In de jury zitten vaak dichters, schrijvers, rappers, spoken word artiesten en theatermakers. Deze punten tellen voor de helft van het totaal.
Het publiek stemt door middel van applaus. Daarvoor wordt een applausmeter gebruikt. Degene met het hardste applaus krijgt de meeste punten. Dat wordt door middel van een algoritme bepaald. Dit cijfer telt voor de andere helft van het puntentotaal. Bij de battleronde telt alleen het applaus mee.
De winnaar van het NK Poetry Slam plaatst zich automatisch voor het EK en voor één van de twee WK’s.
Er zijn twee verschillende organisaties die een WK organiseren. Dat komt omdat veel slammers en organisaties niet blij waren met de organisatie van het WK in Parijs. Zij hebben daarom de World Poetry Slam Organization opgericht, die sinds 2022 een eigen WK organiseert dat elk jaar in een ander land (en op een ander continent) plaats zal vinden.
Het WK in Parijs nodigt alle nationale winnaars uit en duurt enkele dagen. Om mee te doen aan het WK van WPSO, moet je je eerst kwalificeren via bijvoorbeeld het EK. De tien slammers die op het EK het hoogste aantal punten halen, gaan door naar het WK van WPSO.
Als je het NK wint, word je dus uitgenodigd voor het EK én het WK in Parijs.
Op internationaal niveau, zijn de regels iets anders dan op het NK. De belangrijkste verschillen zijn:
- Er is een ‘sacrificial poet’. Dat is iemand die optreedt buiten de competitie om. Degene die als eerste moet optreden heeft anders als nadeel dat het publiek nog niet ‘warm’ is en dat de jury geen referentiekader heeft. Deze sacrificial poet is dus een soort voorprogramma én jurycalibratie.
- Er is geen battle-ronde, maar een derde ronde waarin je (net als in de vorige twee) drie minuten hebt om een tekst te brengen.
- Bijna iedereen performt uit het hoofd.
- Kostuums en rekwisieten zijn – net als in Rotterdam – niet toegestaan.
Omdat stemsystemen ook internationaal onderwerp zijn van veel discussie, is het stemsysteem van het EK en het WK van WPSO aan constante verbetering en verandering onderhevig.
Op dit moment werkt het WK van WPSO als een soort Eurovisie Songfestival, waarbij elk land een jurylid aanlevert dat punten verdeelt en niet op diens eigen land mag stemmen. Parallel daaraan stemt het publiek op dezelfde manier. Er zijn dus twee prijzen: publiek en jury.
Het WK in Parijs werkt met het klassieke bordjessysteem: 5 mensen uit het publiek mogen elke slammer punten geven door middel van een krijtbordje. Het hoogste en het laagste cijfer worden doorgestreept en de overige punten worden opgeteld. De slammer met het hoogste totaal, wint.
In beide gevallen treed je op in je eigen taal, en worden vertalingen achter je geprojecteerd.
Met dank aan: Monique Hendriks
© Poetry Slam Rotterdam en de genoemde auteurs