Het stemsysteem dat wij in Rotterdam gebruiken is niet het enige mogelijke stemsysteem. Er zijn vele varianten mogelijk. Wanneer je wilt dat jouw slam kwalificeert voor het NK dan moet je wél zorgen dat het publiek invloed heeft op de uitslag. Verder ben je vrij.
In dit artikel bespreken we een aantal verschillende stemsystemen en de voor- en nadelen daarvan.
1) Het Rotterdamse Systeem (Poetry Slam Rotterdam)
Het publiek bepaalt de winnaar door middel van pokerfiches. Iedereen in het publiek krijgt een fiche. Elke slammer krijgt een koffieblik dat ergens centraal op een tafel staat. Na afloop van de ronde stopt het publiek diens fiche in het koffieblik van diens favoriete slammer. De slammers met de meeste fiches in hun koffieblik gaan door.
Dit systeem wordt al sinds 2002 gebruikt in Rotterdam en kent als belangrijk voordeel dat iedereen in het publiek meestemt. Bij het uitdelen en tellen van de fiches komt enige organisatie kijken.
2) Het Klassieke Systeem (Internationaal: WK Parijs)
Er worden vijf willekeurige mensen uit het publiek gekozen. Zij krijgen een krijtbordje. Na elk optreden noteren zij een cijfer tussen de 0 en de 10 (vaak met 1 decimaal). Deze punten worden genoteerd. De hoogste en de laagste score worden doorgestreept en de overige drie scores worden bij elkaar opgeteld. De slammers met de meeste punten gaan door.
Dit systeem wordt vaak als het meest eerlijke gezien. Met name vanwege het wegstrepen van de hoogste en laagste waarde. De keuze van de vijf willekeurige publieksleden is een cruciale factor.
3a) Het Utrechtse Systeem (U-slam, NK Poetry Slam)
Iedereen in het publiek krijgt een roos. Na afloop van de optredens worden alle slammers op het podium gevraagd. Ze stappen één voor één naar voren. Het publiek houdt een roos omhoog voor elke slammer die ze goed vinden. Ze mogen dus meerdere keren stemmen.
Voordeel van dit systeem is dat er op meerdere mensen gestemd kan worden. Nadeel is dat het tellen arbeidsintensief is (in Utrecht wordt dan ook met twee personen geteld die afstemmen om tot het juiste getal te komen) en rozen niet goedkoop of praktisch zijn (je hebt telkens nieuwe nodig en je moet ze op water zetten om te voorkomen dat ze voortijdig verwelken).
3b) Briefjesvariant (Poetry Slam Vrijburcht)
Iedereen in het publiek krijgt een gekleurd A5-papiertje. Na afloop van de optredens worden de slammers één voor één naar voren gevraagd. Het publiek houdt het papiertje omhoog voor elke slammer die ze goed vinden. Ze mogen dus meerdere keren stemmen.
Dit heeft dezelfde voor- en nadelen als Het Utrechtse Systeem, met als grote verschil het elimineren van de financiële en praktische bezwaren die aan het gebruik van rozen kleven.
4) De Applausmeter (NK Poetry Slam)
Ergens in de zaal wordt een applausmeter geplaatst. Na afloop van de ronde moet het publiek applaudisseren voor de slammers. Degene voor wie het hardste geklapt en gejoeld wordt, wint.
Voordeel is dat iedereen mee kan doen en deze manier van stemmen goed is voor de sfeer. Nadeel is dat de uitslag lastig te controleren is (en dus vaak discussie oplevert). De juiste plaatsing van de applausmeter is van groot belang.
5) De jury (Festina Lente)
Een jury kiest elke ronde wie er doorgaan. Na afloop van de tweede ronde, stemt het publiek door de naam van diens favoriet op een bierviltje te schrijven. Als degene met de meeste stemmen nog niet door de jury als finalist aangewezen is, wordt deze persoon als derde finalist toegevoegd. De jury bepaalt vervolgens wie er wint.
6) Online stemmen
Het publiek kiest online een favoriet, door middel van een poll.
Voordeel is dat het relatief weinig organisatie vergt, nadeel is dat het fraudegevoelig is.
7) Knock-out systeem (Poëziebusslam)
Elke ronde bestaat uit twee optredens. Iedereen in het publiek heeft een kaart (met een rode en een witte kant). Na afloop van de ronde houdt het publiek de kaart omhoog. De ene deelnemer is wit, de andere rood. Degenen met de meeste stemmen gaat door. De andere deelnemer valt af. Zo gaat dit door tot er een winnaar overblijft.
Dit is een heel directe manier van stemmen. Dat levert een vlotte slam op, die behoorlijk spannend kan worden. Deze manier van stemmen is relatief ‘hard’ en dus niet geschikt voor beginnende, of al te nerveuze deelnemers.
Verder is het noodzakelijk om 4, 8 of 16 slammers te hebben. Met andere aantallen kom je niet uit.
8) Songfestival systeem (Internationaal: WSPO WK)
Elk land vaardigt een jurylid af. Deze kiest drie favorieten (en mag de kandidaat voor diens eigen land niet selecteren). De deelnemer die het vaakste gekozen is, wint.
Paralel hieraan stemt het publiek (op alle deelnemers behalve die uit je eigen land) en zo wordt naast de juryprijs ook een publieksprijs uitgereikt.
Voordeel is dat het systeem helder is, betrokkenheid genereert en als eerlijk wordt ervaren.
Nadeel is dat hier een hoop organisatie bij komt kijken (inbellen, beveiligen) en dat er – net als bij het songfestival – flink op de buurlanden gestemd wordt.
De belangrijkste variabelen:
1) Open of gesloten stemming
Wanneer de deelnemers niet kunnen zien we er op ze gestemd heeft, dan zal het publiek waarschijnlijk minder sociaal wenselijk stemmen. Wanneer de deelnemers kunnen zien hoeveel stemmen ze hebben behaald, dan kan dat invloed hebben op hun zelfvertrouwen en motivatie.
2) Publiek of jury
Vaak wordt gekozen voor een combinatie van beiden. Hoe je dit inricht hangt af van ideeën over hoe een slam zou moeten zijn. Wanneer je gaat voor een winnaar met technische skills, dan kies je voor een jury met voldoende expertise om die te beoordelen. Wanneer je wilt dat de meest aansprekende deelnemer wint, dan laat je het publiek bepalen. Daar tussenin zijn allerlei mogelijkheden.
3) Selectie, individueel of massaal
Laat je het publiek met één stem spreken, kies je een aantal vertegenwoordigers of laat je elk publiekslid voor zichzelf bepalen? Dit heeft met name invloed op de beleving van het publiek.
4) Eén stem of meerdere
Als je het publiek meerdere stemmen geeft, dan hebben deelnemers zonder grote achterban theoretisch gezien meer kans. Dat vraagt wel om extra uitleg en het publiek moet verleid worden om niet alsnog strategisch te stemmen.
N.B. Ontbreekt jouw stemsysteem? Of heb je nog een belangrijke aanvulling op bovenstaande? Stuur ons gerust een mail, dat voegen we de informatie toe
Met dank aan: Sander Ausems en Monique Hendriks
© Poetry Slam Rotterdam (tekst)